"Çalışma izinlerinde 'rant' meselesi tamamen yasal kılıfa sokuldu"

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, "Yabancıların Çalışma İzinleri Yasası" ve "Yabancıların Çalışma İzinleri Tüzüğü"nde değişikliğe gitti.

Tüzük değişikliği 17 Mart günü Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girerken, esas yasaya ilişkin değişiklik tasarısı ise 18 Mart’ta halkın bilgisine getirildi.

Aynı gün, oda ve birliklere, üyelerinin çalışma izin işlemleri için yetkilendirilmesi ve bu maksatla kamu ile protokol imzalayabilmeleri adına yapılan yasal düzenlemeleri kapsayan değişiklik tasarıları da Resmi Gazete’de yayımlandı.

Atılan bu adımlar, geçtiğimiz yıldan bu yana gündemde olan insan ticareti ve yabancı işçiler üzerinden “rant” sağlanması tartışmalarının ardından geldi.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Sadık Gardiyanoğlu’na göre, bu değişikliklerle “rant” kapısı kapatıldı, ancak yasaya ve çalışma yaşamına hakim, uzman bir bakanlık müfettişi aksini iddia etti.

Bakanlık, 2007’den itibaren ön izin yetkisi bazı oda ve birliklere devretmiş, yasaya aykırı bu duruma geçtiğimiz aralık ayında Gardiyanoğlu’nun talimatıyla son verilmişti.

Fakat müfettişin iddiasına göre, “rant” meselesi artık tamamen yasal kılıfa sokuldu.

Peki değişikler ne öngörüyor, bakan ne diyor, müfettiş ne iddia ediyor?

MYK Haber, yasa ve tüzükte yapılan değişikliklerin detaylarını Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Sadık Gardiyanoğlu’na sordu, uzman ve deneyimli müfettişin de görüşüne başvurdu.

MESLEK ÖRGÜTLERİNE YASA İLE ÇALIŞMA İZİN İŞLEMLERİNİ YAPMA YETKİSİ

63/2006 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Yasası’nın, “Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetinde kayıtlı işverenlerin işyerlerinde veya işlerinde çalışacak olan yabancı uyruklu işçilerin işverenleri vasıtasıyla çalışma izni almaları zorunludur.” şeklinde “İzin Alma Yükümlülüğü” başlığı altında düzenlenen 5'inci maddesinin 2'nci fıkrasına, “Ancak işverenlerin yasa ile kurulmuş bir meslek örgütüne üye olması halinde işverenin bu örgütü çalışma izin işlemlerinin yürütümü maksadı ile yetkilendirmesine müteakip bu örgüt aracılığı ile de çalışma izin işlemleri yürütülebilir." satırı eklendi.

Daha önce protokolle oda ve birliklere verilen ancak daha sonra iptal edilen, üye adına çalışma izin işlemlerini yürütme yetkisi böylece yasal hale geldi.

GARDİYANOĞLU'NA GÖRE İŞVERENİN ÜÇ SEÇENEĞİ VAR: TEKELİ KIRDIK

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Sadık Gardiyanoğlu’na göre bu düzenleme ile oda ve birliklerin “tekel” hakları elinden alındı. Gardiyanoğlu, artık işverenin üç seçeneği bulunduğunu, eğer isterse bağlı olduğu meslek örgütlerine yetki vererek çalışma izni işlemlerini gerçekleştirebileceğini söyledi. İşverenin bunun dışında vekili/muhasibi aracılığıyla ya da bakanlığa ait portal üzerinden de aynı işlemleri yapabileceğini ekledi.

MÜFETTİŞ'E GÖRE "İŞVERENİN HABERİ OLMADAN ÖN İZİNLE ÇALIŞAN GETİRİLEBİLİR"

Bakanlık müfettişine göre ise, bu adımla özellikle inşaat sektörü olmak üzere pek çok sektörde, işverenin haberi olmadan ön izinle çalışan getirmeye müsait bir durum yaratıldı:

“Bu düzenleme, istismara ve suistimale açıktır. Bunun tespiti, getirilen çalışanın adli bir olaya karışması ya da çalışanın şahsi şikayeti ile ortaya çıkabilir. Bu uygulamanın meslek örgütlerine rant kapısı olacağı kesindir. Daha önce protokoller ile yaşanan bu durum şimdi yasal hale getiriliyor.”

"YETKİLENDİRME TASDİK MEMURU ONAYLI OLMALI"

Bakanlık müfettişi buradaki “yetkilendirme” detayına da dikkat çekiyor:

“İşveren meslek örgütüne üye diye ön izin işlemi yapılamaz. Tasdik memuru onaylı vekalet şart. İşveren vekili/muhasiplere verilen vekaletin aynısı oda ve birliklere de artık verilme zorunda. Aksi halde oda ve birlikler, üyesi adına çalışma izni işlemi gerçekleştiremez.”

MYK HABER’İN HABERİ SONRASI YASAL DÜZENLEME YAPILDI

MYK Haber’in ocak ayında “Ön izinlerin geçerliliği sorgulanıyor” başlığıyla yaptığı ve ön izin işlemlerinin yasaya aykırı olarak kadrolu memurlar yerine yetkisiz sözleşmeli personele yaptırıldığı iddiasına ilişkin haberi sonrası, bakanlığın bu konuda da değişikliğe gittiği görülüyor.

Söz konusu haberde MYK Haber’e konuşan bir kaynak, ön izin işlemlerinin İş Gücü Planlama ve Geliştirme Merkezi (İPMG), İstihdam Destek Merkezi (İDM) ile engelli istihdamı ve özelleştirme istihdamı kapsamında Çalışma Dairesi'nde istihdam edilen ve aralarında üniversite mezunu olmayanların da bulunduğu sözleşmeli personele yaptırıldığını ileri sürmüştü.

Yabancıların Çalışma İzinleri Yasası’nda “İzin Verme Yetkisi ve Yetki Devri”ni düzenleyen 6’ncı maddenin 2’nci fıkrasında yapılan değişiklikle, bakan ön izin işlemleri için yetki devrini artık memurun yanı sıra “personel”e de devrediyor. Üstelik, esas yasadaki üniversite veya yüksek okul mezunu olma zorunluğu da kaldırılıyor.

Bu değişiklik, MYK Haber’in iki ay önceki haberini doğrulayarak, bugüne kadar ön izinlerin yetkisiz personel tarafından verildiği ve bu nedenle geçersiz olduklarını açık şekilde ortaya koyuyor.

Bakanlık müfettişi de, bu değişiklik ile ilgili, “Esas yasada ön izin işlemleri kadrolu memurlar tarafından yapılabilirken, görev ve sorumluluğu bulunmayan ve imza yetkisi olmayan sözleşmeli memurların da, -ki bunun Kamu Yasası’nda yeri vardır- resmi olarak bu işlemleri yapmalarının önü açıldı.”  görüşünü paylaştı.

"İŞÇİYE 'BEN ÇALIŞMADIM' BELGESİ İMZALATILIRSA İŞVEREN KURTULUR"

Yapılan değişiklikle yasaya eklenen "Meslek Örgütlerinin İzin İşlemleri ile Yetkilendirilmesi” başlıklı 5 (A) maddesi ile “Çalışma İzni” başlıklı 9'uncu maddenin yeni 3'üncü fıkrasında, yasa uyarınca ya da imzalanacak protokol/sözleşme uyarınca meslek örgütüne yapılacak yetkilendirmenin işverenin sorumluluklarını ortadan kaldırmayacağına yer veriliyor.

Ancak bakanlık müfettişi bu düzenlemeye rağmen işverenin sorumluluktan kaçmasının mümkün olduğuna dikkat çekiyor:

“Eğer işveren, ön izinle getirilen çalışana ‘Ben çalışmadım’ şeklinde bir belge imzalatırsa bu ön izin iptaline gider, işverene de sorumluluk yüklenemez.”

Yabancıların Çalışma İzinleri Tüzüğü’nde de bazı değişikliklere gidildi.

6 AYLIK ÇALIŞMADA DA YURT DIŞINDA GEÇİRİLECEK AZAMİ SÜRE BELİRLENDİ

"Süreli Çalışma İzni Uzatma Başvuruları”nı düzenleyen 17’nci maddede, çalışma izni uzatma başvurusu için işçinin, bir yıllık çalışma izin döneminin 135 günden fazla süresini yurt dışında geçirmemiş olması şartı aranıyordu. Yapılan değişiklikle kısa dönem (6 aylık) ve iki yıllık çalışma izinleri için de, yurt dışında geçirilecek azami süre belirlenerek, tüzüğe eklendi.

ÇALIŞMA İZNİNİN UZATILMASI SÜRESİ 40 GÜNE DÜŞÜRÜLDÜ

Aynı maddede yapılan değişiklikle, süresi sona eren çalışma izninin uzatılması en geç üç ay (90 gün) olarak belirlenen uzatma başvurusu süresi 40 güne düşürüldü.

4 YILDA BİR ÖN İZİN ARANACAK

Yine 17’nci maddedeki bir diğer düzenleme ile, ülkeden çıkmadan sınırsız olan çalışma süresi 4 yılla sınırlandırıldı. Türkiye dışındaki ülkelerden gelen işçilerin, 4 yıl kesintisiz çalışma döneminin ardından izinleri iptal edilecek. 45 gün yurt dışında kalmalarının ardından yeniden ön izne başvurulabilecek.

Ancak, değişiklik, bu tüzüğünün yürürlüğe girdiği tarihte toplam 5 yıldır çalışma izni olan yabancı uyruklu çalışanları kapsamayacak.

Bu madde kapsamında uzatılan ve/veya yenilenen tüm süreli çalışma izinlerinde çalışanın hakları İş Yasası kapsamında korunacak.

BAKANDAN 250 EURO TEMİNATA EK "750 EURO TAAHHÜT" AÇIKLAMASI

Oda ve birliklere protokollerle ön izin yetkisi verildiği dönemde kaldırılan banka teminatı uygulaması tüzüğün 34’üncü maddesi uyarınca 24 Şubat’ta yeniden uygulamaya sokulmuştu. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, üçüncü dünya ülkesi vatandaşları için işverenler tarafından yapılacak tüm çalışma izni başvurularında 250 euro teminat isteneceğini duyurmuştu. Ayrıca işverenlerin bir de taahhütname imzalaması zorunlu kılınmıştı.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Sadık Gardiyanoğlu, MYK Haber’e, her işçi için işverenin 250 euro banka teminatının yanında imzalayacağı taahhüdün 750 euro olacağını söyledi.

Ancak tüzükte Gardiyanoğlu'nun ifade ettiği parasal zorunluluklara ye

TAAHHÜT GERÇEKLEŞMEZSE BAŞVURULAR 1 YIL ASKIDA

Bu doğrultuda, tüzükteki 34'üncü maddenin işverenlerden talep edilecek teminat veya banka garantisini düzenleyen 1'inci fıkrasının kapsamı genişletildi. Değişiklik, teminat miktarı işçinin ülkesine dönmesi için uçak biletini karşılamazsa, aradaki farkın, işçinin son kayıtlı olduğu işveren veya ön izinle getiren işverenden alınmasını düzenliyor. Eğer, taahhüdünü yerine getirmezse, ön izin başvuruları 1 yıl boyunca askıya alınacak.