Cenevre'deki gayriresmi Kıbrıs zirvesi bugün başlıyor

Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres’in ev sahipliğinde, Kıbrıs Türk tarafı ve Kıbrıs Rum tarafı ile üç garantör ülke Türkiye, Yunanistan ve İngiltere’nin katılımıyla İsviçre'nin Cenevre kentinde yapılacak 5+1 gayriresmi Kıbrıs zirvesi bugün başlıyor.

Guterres'in himayesinde düzenlenecek toplantıda taraflar, Cumhurbaşkanı Ersin Tatar, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (GKRY) lideri Nikos Hristodulidis, TC Dışişleri Bakanı Fidan, Yunanistan Dışişleri Bakanı Yorgo Gerapetritis ve İngiltere Dışişleri Bakanlığı'nda Avrupa ve Kuzey Amerika’dan Sorumlu Devlet Bakanı Stephen Doughty tarafından temsil edilecek.

Kıbrıs Türk tarafını temsilen toplantıya katılacak Cumhurbaşkanı Tatar'a müzakere heyetinden, Özel Temsilci Güneş Onar, Hukuk İşleri Danışmanı Sülen Karabacak, Güven Yaratıcı Önlemler ve İki Taraflı Teknik Komiteler Koordinatörü Seniha Birand Çınar, Uluslararası İlişkiler ve Diplomasi Özel Danışmanı Prof. Dr. Hüseyin Işıksal eşlik ediyor.

Cumhuriyet Meclisi’nde temsil edilen siyasi partileri temsilen Cenevre'ye gidecek isimler şunlar:

• Ulusal Birlik Partisi’ni temsilen (UBP) Genel Başkanı ve Başbakan Ünal Üstel, UBP Genel Sekreteri Oğuzhan Hasipoğlu,
• Demokrat Parti’yi (DP) temsilen Genel Başkan, Başbakan Yardımcısı, Turizm, Kültür, Gençlik ve Çevre Bakanı Fikri Ataoğlu ve DP Genel Sekreteri Serhat Akpınar,
• Yeniden Doğuş Partisi’ni (YDP) temsilen milletvekili Talip Atalay, YDP Genel Sekreteri Erşan Sabit Yılmaz
• Cumhuriyetçi Türk Partisi’ni (CTP) temsilen Genel Başkan Tufan Erhürman ve Girne Milletvekili Fikri Toros.

Dışişleri Bakanı Tahsin Ertuğruloğlu ve bakanlıktan bir heyet de Cenevre’de olacak.

AB Koordinasyon Merkezi Başkanı Selçuk Yürükoğlular ve Başbakanlık Siyasi Danışmanı Özdemir Tokel de Cenevre'de siyasilere eşlik edecek.

HP VE TDP'DEN TEMSİLCİLER DE CENEVRE'DE

Diğer yandan, Halkın Partisi (HP) Genel Başkanı Kudret Özersay ve Dış İlişkilerden Sorumlu Merkez Yürütme Organı üyesi Ahmet Tokatlıoğlu ile Toplumcu Demokrasi Partisi’ni (TDP) temsilen Dış İlişkiler Sekreteri Mine Atlı ve Parti Meclisi (PM) Üyesi, Lefkoşa Türk Belediyesi Başkanı Mehmet Harmancı da partilerini temsilen Cenevre’de olacak.

ZİRVE PROGRAMI

• BM tarafından taslak programa ilişkin paylaşılan bilgi notuna göre, genişletilmiş gayriresmi toplantı, bugün Cenevre saatiyle 19.00'da (KKTC saatiyle 20.00) Intercontinental Hotel’de BM Genel Sekreteri’nin heyet başkanları için vereceği akşam yemeğiyle başlayacak.

Yemek öncesinde BM Genel Sekreteri her heyet başkanı ile fotoğraf çekimi yapacak. Yemekte ise heyet başkanlarına birer kişi eşlik edecek.

• Yarın (18 Mart Salı) sabah Cenevre saatiyle 09.00’da (KKTC saatiyle 10.00) Intercontinental Hotel’de BM Genel Sekreteri ile her bir heyet arasında ikili toplantı yapılacak. Genel Sekreter ile yapılacak ikili toplantılarda heyet başkanlarına beş kişi eşlik edecek. 
• Cenevre saatiyle 11.30’da (KKTC saatiyle 12.30) BM’nin Cenevre Ofisi’nde (Palais des Nations) tüm tarafların katılımıyla geniş formattaki 5+1 gayriresmi toplantı başlayacak. Toplantıda, heyet başkanlarına beş kişi eşlik edecek.

Toplantı başlamadan önce "aile fotoğrafı" çekilecek.

5+1 formattaki gayriresmi toplantı, Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri’nin açılış konuşması ile başlayacak ve ardından heyet başkanları söz alacak.

Bilgi notunda, BM’nin her heyetin, heyetlerinde kadın katılımcıların anlamlı bir şekilde yer almasını sağlamasını teşvik ettiği bilgisi de paylaşıldı.

Geniş formattaki gayriresmi toplantının, yarın Cenevre saatiyle 14.30’da (Kıbrıs saatiyle 15.30) tamamlanması planlanıyor. BM Genel Sekreteri'nin görüşmelerin ardından basın toplantısı düzenlemesi öngörülmüyor.

Toplantının ardından Cumhurbaşkanı Tatar, BM Cenevre Ofisi'nde basın toplantısı düzenleyecek.

ZİRVE KARARI GAYRİRESMİ YEMEKTE VERİLMİŞTİ

15 Ekim 2024'te New York’ta BM Genel Sekreteri’nin ev sahipliğinde Cumhurbaşkanı Tatar ve GKRY lideri Hristodulidis’in katılımıyla gayriresmi akşam yemeği düzenlenmişti.

Bu gayriresmi akşam yemeğinin ardından BM Genel Sekreteri Sözcülüğü'nce yayımlanan açıklamada, BM Genel Sekreteri’nin Kıbrıs konusundaki eski şahsi temsilcinin çalışmalarına da atıfla, taraflar arasında resmi müzakerelerin başlatılması için halihazırda ortak zeminin bulunmadığı resmi olarak kayda geçirilmişti.

Akşam yemeğinde ayrıca, izleyen dönemde BM Genel Sekreteri’nin ev sahipliğinde Ada’daki iki lider, "ana vatanların dışişleri bakanları" ve üçüncü garantör devlet İngiltere'nin bakan düzeyinin altındaki katılımıyla genişletilmiş formatlı gayriresmi toplantı düzenlenmesi kararlaştırılmıştı.

TARAFLAR ARASINDA ORTAK ZEMİN YOK

Kıbrıs'taki taraflar arasında ortak zeminin bulunmaması, Kıbrıs görüşmelerinde resmi müzakere sürecine geçilmesinin önünde engel teşkil ediyor.

Ersin Tatar'ın Ekim 2020'de Cumhurbaşkanı seçilmesiyle, "egemen eşitliğe ve Kıbrıs'ta iki devletin işbirliğine dayalı çözüm" tezi savunulmaya başlandı.

Bu çerçevede Kıbrıs meselesine adil, kalıcı ve sürdürülebilir çözümün önünü açacak resmi müzakerelerin başlaması için öncelikle Kıbrıs Türklerinin egemen eşitlik ve eşit uluslararası statüsünün uluslararası toplum tarafından tescil edilmesinin gerektiği vurgulanıyor.

Bu tez, gerek Tatar, gerekse de Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Türk yetkililer tarafından başta BM olmak üzere uluslararası tüm muhataplara aktarılmaya devam ediyor.

Güney Kıbrıs Rum Kesimi yetkilileri ise daha önce uzun yıllar müzakere edilen, iki toplumlu, iki kesimli ve iki kurucu devletli federasyon modelini destekliyor.

Diğer yandan toplantıda, Ada'da günlük kolaylaştırıcı iş birliklerinin de görüşülmesi öngörülüyor.

RUM TARAFI, KKTC'NİN ÖNERİSİNİ REDDETMİŞTİ

Son olarak 27-29 Nisan 2021'de Cenevre'de 5+1 formatında gerçekleştirilen gayriresmi Kıbrıs görüşmelerinde Cumhurbaşkanı Tatar, BM Genel Sekreteri'nin davet mektubunda yer alan çözüme ilişkin "yaratıcı fikirlerle gelme" çağrısını da dikkate alarak, Kıbrıs’ta kalıcı çözüm için Guterres'e 6 maddeden oluşan öneri sunmuştu.

Önerinin ilk maddesinde Kıbrıslı Türkler ve Rumların eşit uluslararası statüsünün ve egemen eşitliğinin güvence altına alındığı kararın BM Güvenlik Konseyinde (BMGK) kabul edilmesi için Genel Sekreter'e inisiyatif alma çağrısı yer alıyordu.

Ancak konferansa hazırlıksız gelen Rum tarafı, Türk tarafının yeni önerisini reddetmiş ve müzakerelerin 2017'de başarısızlıkla sonuçlanan Crans Montana'da kaldığı yerden devam etmesi yönünde çağrıda bulunmuştu. Bunun üzerine müzakereler, ortak zemin bulunamadığı için sonuçsuz kapanmıştı.

TATAR, "İKİ DEVLETLİ ÇÖZÜM" PERSPEKTİFİNİ YENİDEN MASAYA KOYACAK

Cumhurbaşkanı Tatar, Lefkoşa'da 14 Mart'ta düzenlediği basın toplantısında Cenevre'deki görüşmelere Dışişleri Bakanı Fidan ile katılacağını ifade ederek, Kıbrıs Türk halkının masada yalnız değil "ana vatan Türkiye ile yer alacağını" duyurmuştu.

Gündem

"Hekimler, güvende hissetmedikleri bir ortamda hastalara gereken güveni de veremez"

Tatar, federal siyasetin terk edilmesinden sonra yeni siyasette eşit statünün teyit edilmesi ile müzakere sürecinin başlayabileceğini ortaya koyduklarını belirtmişti.

Kıbrıs'taki iki devletin işbirliği konusunda net olduklarını vurgulayan Ersin Tatar, enerji ve su konusu başta olmak üzere sınır kapıları ile ilgili işbirliğine hazır olduklarını dile getirmişti.

Yaklaşık 60 yıldır çözüm bulunamayan sorunları yeniden tartışmak yerine Kıbrıs Türk halkına haklarının verilmesi, doğrudan uçuş, doğrudan ticaret imkanlarının sağlanması gerektiğinin altını çizen Tatar, iki taraf arasında kazan kazan formülü ile görüşmeler yapılabileceğini söylemişti.

Tatar, egemen eşitlik, eşit uluslararası statü duruşunu Cenevre'de ortaya koyacaklarını, toplantıda Ada'da iki devletin işbirliğiyle bir gelecek arayacaklarını belirtmişti.

Her zaman diyalogdan yana olduklarını ifade eden Tatar, "Halkımızı izolasyon altında yaşamaya mahkum etmenin hiçbir gerekçesi olamaz. 60 yılı aşkın süredir Kıbrıs Türk halkı, hiç suçu olmamasına rağmen temel insan haklarından mahrum edilmektedir. Buna bir son verme zamanı gelmiştir. Cenevre toplantısında Ada'nın geleceğini konuşmaya gidiyoruz." ifadelerini kullanmıştı.

Tatar, Kıbrıs'ta artık iki devletin kökleştiğini, o yüzden yeni maceralara kendilerini sürükleme hakkının kimsede olmadığının altını çizmişti.