Üçü TDT üyesi 5 ülke AB ile BMGK'nın KKTC kararına bağlılık karşılığı anlaştı... Güney'e elçi de atamışlardı

Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev’in ev sahipliğinde 3 - 4 Nisan'da ilki düzenlenen Avrupa Birliği (AB)-Orta Asya Zirvesi'nin sonuç bildirgesinde katılımcı ülkeler, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin (BMGK) 541 ve 550 sayılı kararlarına bağlılıklarını kayda aldı.

Kararı imzalayan biri gözlemci üç TDT üyesi, yakın zamanda Güney Kıbrıs Rum Yönetimi'ne (GKRY) büyükelçi atamıştı.

Tarihi Semerkant kentindeki toplantıya, Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sadır Caparov, Tacikistan Cumhurbaşkanı İmamali Rahman, Türkmenistan Cumhurbaşkanı Serdar Berdimuhammedov, AB Konseyi Başkanı Antonio Kosta ve Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen ile AB'ye bağlı uluslararası finans kuruluşlarının üst düzey yöneticileri katılmıştı.

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin (KKTC) gözlemci üye olduğu Türk Devletleri Teşkilatı'nın (TDT) üç önemli üyesinin yer aldığı zirvenin sonunda, Orta Asya ile AB arasında stratejik ortaklık kurulması kararı alındı.

Zirvenin sonuç bildirgesinde "KKTC'nin kurulmasını kınayan ve devletlere tanımama çağrısı yapan Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin (BMGK) 541 ve 550 sayılı kararlarına da bağlı kalacaklarını" açıkladılar.

TDT'de tam üye Kazakistan, Özbekistan, Kırgızistan, gözlemci üye Türkmenistan ve Orta Asya ülkesi Tacikistan ile AB'nin imzaladığı ortak bildiride, "Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin 541(1983) ve 550 (1984) sayılı kararlarına güçlü taahhüdümüzü yineleriz. Vurgularız ki bölgesel iş birliği çerçeveleri bu uluslararası prensiplere saygı duymalıdır. AB - Orta Asya ilişkilerinin geliştirilmesi için bu büyük öneme sahiptir." denildi.

Böylece AB ve Orta Asya ülkeleri, aralarındaki ilişkinin gelişmesinin de bu ilkeye uyulmasına bağlı olduğunu kayda geçirmiş oldular.

BM Güvenlik Konseyi, 15 Kasım 1983'te KKTC'nin kurulmasının ardından 541 ve 550 sayılı kararlarla bu girişimi kınamış ve bu kararın geri alınmasını istemiş, aynı kararlarda diğer BM üyelerine, ayrılma kararını tanımama çağrısında bulunmuştu.

BMGK'NIN 541 SAYILI KARARI

541 sayılı karar, 15 kasım 1983'de KKTC ilan edildikten sonra Güney Kıbrıs Rum Yönetimi'nin (GKRY) şikayeti üzerine toplanan BM Güvenlik Konseyi tarafından 13 oyla alınmıştı. Pakistan karara ret oyu verirken, Ürdün ise çekimser kalmıştı. Kararda KKTC'nin ilanı kınanarak, hukuken geçersiz sayılmış, diğer devletlere KKTC’yi tanımama ve sadece Kıbrıs Cumhuriyeti olarak adlandırdıkları Rum yönetimini tanıma çağrısı yapılıyor.

Kararda ayrıca 1974 yılında alınan 365 ve 1975 yılında alınan 367 sayılı kararlar da yeniden teyit edilmişti. Bu kararlarda da Kıbrıs Barış Harekatı kınanarak, Türk askerlerinin Ada'dan derhal geri çekilmesi isteniyordu.

BMGK 550 SAYILI KARARI

Bu kararda ise Türkiye ile KKTC arasında karşılıklı büyükelçi atanması "ayrılıkçı ve yasadışı bir eylem" olarak nitelenerek kınanmış ve geri alınması talep edilerek, ülkelere "KKTC’yi tanımamaları, desteklememeleri ve yardım etmemeleri, buna karşın GKRY'nin bağımsızlığına, egemenliğine, toprak bütünlüğüne saygı gösterme", ayrıca Maraş'ın yerleşime açılmaması, Rum yönetimine iadesi çağrısı yapılmakta.

Genel Sekreterliği İstanbul’da bulunan TDT’de, Türkiye, Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan tam üye, Macaristan, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ve Türkmenistan da gözlemci statüsünde yer alıyor.

AB'DEN ORTA ASYA ÜLKELERİNE 12 MİLYON EUROLUK TEKLİF

AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, ortaklığın enerji, turizm, ticaret ve ulaşım gibi sektörlerde yeni fırsatlara yol açacağına inandığını belirterek, bölge için 12 milyar euroluk bir yatırım paketi açıkladı.

Bunun Avrupa Birliği ve üye devletlerden gelen yatırımları bir araya getireceğini kaydeden Von der Leyen, "Biz buna Avrupa Takımı yaklaşımı diyoruz. Ve Orta Asya'ya yeni bir proje hattı başlatacak. Bu gerçekten de kadim dostluğumuzda yeni bir dönemin başlangıcıdır." dedi.

Orta Asya, dünyadaki manganez cevherinin yüzde 38.6'sı, kromun yüzde 30.07'si, kurşunun yüzde 20'si, çinkonun yüzde 12.6'sı ve titanyumun yüzde 8.7'sini teşkil eden büyük yataklara sahip.

Orta Asyalı liderlere hitap eden Von der Leyen, "Bu hammaddeler geleceğin küresel ekonomisinin can damarı. Ancak aynı zamanda küresel oyuncular için bir çeşit bal küpü. Bazıları sadece sömürmek ve çıkarmakla ilgileniyor. Avrupa'nın teklifi farklı. Biz aynı zamanda yerel sanayilerinizi geliştirmede de ortağınız olmak istiyoruz. Katma değer yerel olmalı. Bizim sicilimiz her şeyi anlatıyor." diye konuştu.

ÜÇ ÜLKENİN RUM YÖNETİMİ'NE BÜYÜKELÇİ ATAMASI

Toplantıda yer alan TDT'nin biri gözlemci üç üyesi, zirvenin düzenlenmesinin öncesinde Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (GKRY) ile diplomatik ilişki tesis edip büyükelçi atamıştı.

Büyükelçilik açma kararını ilk açıklayan ülke Kazakistan oldu.

Ocak ayında bu yöndeki kararını ilan eden Kazakistan ile GKRY, aynı ayın sonlarında karşılıklı büyükelçi atamasını gerçekleştirdiler ve büyükelçilik binası açma konusunda da uzlaştılar.

Özbekistan ise Kazakistan'dan bir ay önce Aralık 2024'te İtalya'daki büyükelçisini Kıbrıs Cumhuriyeti'ne akredite büyükelçi olarak ilan etti.

GKRY ile 1997 yılında diplomatik ilişki tesis eden Özbekistan, böylece ilk kez bu ülkeye büyükelçi atamış oldu.

Türkmenistan da İtalya Büyükelçisi'ni 31 Mart itibariyle Kıbrıs Cumhuriyeti'ne akredite büyükelçi olarak atayarak bu yönde ilk adımını attı.